Trong năm 2023, công nghệ không gian đã có những bước tiến đột phá trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Dưới đây là một số điểm nổi bật của công nghệ không gian trong năm 2023.
Công nghệ không gian là một lĩnh vực khoa học kỹ thuật liên quan đến việc khám phá và sử dụng không gian vũ trụ. Công nghệ không gian bao gồm các hoạt động như thiết kế, chế tạo, phóng và điều khiển các tàu vũ trụ, vệ tinh, tàu con thoi, trạm không gian, phi thuyền và các thiết bị khác. Công nghệ không gian cũng liên quan đến việc nghiên cứu và phát triển các ứng dụng của không gian vũ trụ cho các mục đích khoa học, quân sự, thương mại và giáo dục.
Một trong những sự kiện lớn nhất của công nghệ không gian trong năm 2023 là việc hạ cánh thành công của tàu thăm dò Perseverance của NASA trên Sao Hỏa vào ngày 18 tháng 2. Perseverance là tàu thăm dò lớn nhất và tiên tiến nhất từng được gửi đến Sao Hỏa, với trọng lượng khoảng 1 tấn và chiều dài 3 mét. Tàu thăm dò được trang bị các thiết bị khoa học hiện đại để khảo sát địa chất, khí quyển, khả năng sinh học và nguồn nước của Sao Hỏa. Ngoài ra, Perseverance còn mang theo một máy bay trực thăng nhỏ có tên Ingenuity, là máy bay trực thăng đầu tiên được bay trên một hành tinh khác.
Perseverance đã hạ cánh an toàn trong một hốc lớn có tên Jezero, được cho là từng là một hồ nước cách đây khoảng 3,5 tỷ năm. Tại đây, Perseverance sẽ thực hiện các nhiệm vụ chính như:
- Lấy mẫu đất và đá để phân tích thành phần hóa học và khoáng vật.
- Tìm kiếm các dấu hiệu của sự sống cổ xưa hoặc hiện tại trên Sao Hỏa.
- Thử nghiệm công nghệ sản xuất oxy từ khí quyển của Sao Hỏa.
- Thử nghiệm khả năng bay của Ingenuity trong điều kiện khắc nghiệt của Sao Hỏa.
Perseverance được dự kiến hoạt động ít nhất một năm Mar (khoảng hai năm Trái Đất) và có thể kéo dài hơn. Tàu thăm dò cũng sẽ chuẩn bị cho việc mang các mẫu đất và đá từ Sao Hỏa về Trái Đất trong tương lai.
Một sự kiện khác đáng chú ý của công nghệ không gian trong năm 2023 là việc phóng thành công tàu vũ trụ thương mại đầu tiên của SpaceX vào ngày 15 tháng 9. Tàu vũ trụ có tên Inspiration4 được phóng bằng tên lửa Falcon 9 từ Trung tâm Không gian Kennedy của NASA ở Florida, mang theo bốn phi hành gia dân sự là Jared Isaacman, Hayley Arceneaux, Sian Proctor và Chris Sembroski. Đây là chuyến bay không gian đầu tiên không có sự tham gia của phi hành gia chuyên nghiệp hay cơ quan không gian quốc gia nào.
Inspiration4 đã bay quanh Trái Đất trong ba ngày, ở độ cao khoảng 575 km, cao hơn cả Trạm Không gian Quốc tế (ISS). Tàu vũ trụ được trang bị một cửa sổ lớn cho phép phi hành gia quan sát không gian và Trái Đất. Phi hành gia cũng đã thực hiện một số thí nghiệm khoa học và y tế trong chuyến bay. Inspiration4 đã hạ cánh an toàn trên biển vào ngày 18 tháng 9.
Inspiration4 là một dự án phi lợi nhuận nhằm mục đích quảng bá cho việc khám phá không gian và gây quỹ cho viện ung thư St. Jude Children's Research Hospital. Dự án được khởi xướng bởi Jared Isaacman, một doanh nhân và phi công giàu có, người đã chi trả cho toàn bộ chi phí của chuyến bay. Isaacman cũng đã chọn ba người đồng hành của mình thông qua các cuộc thi và quyên góp.
Một dự án lớn khác của công nghệ không gian trong năm 2023 là việc khởi động dự án Artemis của NASA, nhằm mục tiêu đưa con người trở lại Mặt Trăng vào năm 2024. Dự án Artemis bao gồm ba giai đoạn chính:
- Artemis I: Phóng tàu vũ trụ Orion không có người lái bằng tên lửa SLS (Space Launch System) vào cuối năm 2021, để kiểm tra khả năng hoạt động của hệ thống.
- Artemis II: Phóng tàu vũ trụ Orion có người lái bằng tên lửa SLS vào năm 2023, để bay quanh Mặt Trăng và trở về.
- Artemis III: Phóng tàu vũ trụ Orion có người lái bằng tên lửa SLS vào năm 2024, để hạ cánh trên Mặt Trăng và thực hiện các hoạt động khoa học.
Dự án Artemis cũng bao gồm việc xây dựng một trạm không gian quỹ đạo Mặt Trăng có tên Gateway, để phục vụ làm nơi dừng chân và điểm xuất phát cho các chuyến bay lên Mặt Trăng. Ngoài ra, dự án Artemis cũng hợp tác với các đối tác quốc tế và thương mại để phát triển các công nghệ và cơ sở hạ tầng cho việc khai thác và sinh sống lâu dài trên Mặt Trăng.
Một công nghệ không gian khác được phát triển mạnh mẽ trong năm 2023 là Starlink của SpaceX, là một dự án nhằm cung cấp dịch vụ internet băng thông rộng toàn cầu bằng cách sử dụng một mạng lưới gồm hàng ngàn vệ tinh nhỏ. Starlink được kỳ vọng sẽ mang lại internet tốc độ cao, ổn định và giá cả phải chăng cho các khu vực xa xôi, hẻo lánh hoặc thiếu hụt cơ sở hạ tầng truyền thông.
Trong năm 2023, SpaceX đã phóng thành công hàng trăm vệ tinh Starlink lên quỹ đạo thấp, nâng tổng số vệ tinh lên hơn 2000. SpaceX cũng đã triển khai dịch vụ Starlink cho một số quốc gia và khu vực như Mỹ, Canada, Anh, Úc, New Zealand và các đảo Thái Bình Dương. Dịch vụ Starlink hiện đang trong giai đoạn thử nghiệm beta, với chi phí khoảng 99 USD/tháng và một khoản phí thiết bị ban đầu là 499 USD. SpaceX cho biết dịch vụ Starlink sẽ có thể phục vụ toàn bộ dân số thế giới vào cuối năm 2023.
Starlink không chỉ mang lại lợi ích cho người dùng cá nhân, mà còn cho các tổ chức và cơ quan khác như quân đội, chính phủ, giáo dục, y tế và nhân đạo. Starlink cũng có thể hỗ trợ các hoạt động không gian khác của SpaceX, như chuyến bay thương mại đến Mặt Trăng và Sao Hỏa.
Công nghệ không gian là một lĩnh vực đầy tiềm năng và thách thức, mang lại nhiều lợi ích cho con người và xã hội. Trong năm 2023, công nghệ không gian đã có những bước tiến đột phá trong các lĩnh vực như khám phá Sao Hỏa, du lịch không gian thương mại, trở lại Mặt Trăng và cung cấp internet toàn cầu. Những thành tựu này sẽ mở ra những cơ hội và triển vọng mới cho công nghệ không gian trong tương lai.
